درباره نوشیدنی ها

آب یکی از مواد مایع و فراوان‌ترین ماده مرکب بر روی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه می‌شناسیم، است. 65٪ وزن یک انسان از آب تشکیل شده‌است و نیز بیش از ۷۰٪ سطح کره زمین را آب پوشانده است (نزدیک به ۳۶۰ میلیون از ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع) با وجود این حجم عظیم آب تنها 3 درصد از آب‌های کره زمین شیرین و قابل شرب است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمک‌ها خصوصاً نمک خوراکی غیرقابل استفاده است. از همین دو درصد آب شیرین بیش از ۹۰ درصد به صورت منجمد در دو قطب زمین و دور از دسترس بشر واقع شده‌است.
بیشترین چگالی آب خالص در دمای ۳٫۹۸ درجه سلسیوس (۳۹٫۱۶ درجه فارنهایت) حاصل می‌شود که برابر ۱ گرم بر سانتی‌متر مکعب یا ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.
آب معدنی آبی است که نسبت به آب معمولی از نظر میزان مواد معدنی، نوع مواد معدنی و گاز و همچنین درجه حرارت تفاوت داشته باشد.
آب‌های معدنی، از چشمه‌های طبیعی یا چشمه‌هایی که مصنوعی ایجاد کرده‌اند، جریان دارند و آن‌ها را در همان سرچشمه در ظرف مخصوصی پر می‌کنند و برای مصرف حمل می‌نمایند. آب چشمه‌ها بطور کلی دارای نمک‌هایی هستند که در موقع عبور آب از سطح زمین در آن حل شده باشد. مقدار این نمک‌ها در آب‌های معدنی بمراتب زیادتر و لااقل به یک در هزار می‌رسد.
آب‌های معدنی را از روی اینکه چه ترکیبی بیشتر در آن وجود دارد طبقه بندی می‌کنند:
آب معدنی اسیدی: این آب‌ها باید لااقل در یک لیتر، یک گرم انیدرید کربنیک طبیعی آزاد محلول داشته باشد.
آب معدنی سولفات سدیم‌دار: آب این چشمه‌ها دارای سولفات سدیم و همچنین کلرور سدیم و بی‌کربنات سدیم می‌باشند.
آب چشمه‌های تلخ: مهمترین ماده شیمیایی که در آب این چشمه‌ها موجود است و موجب تلخی مزه آنها می‌گردد، سولفات منیزیم می‌باشد، اما علاوه بر سولفات منیزیم، اکثرا سولفات سدیم و کلرور سدیم هم در آنها وجود دارد.
چشمه‌های کلرور سدیم: در آب این چشمه‌ها بیش از یک گرم املاح در لیتر موجود است و بیشتر این املاح نیز کلرور سدیم می‌باشد.
آب آهن‌دار: آب‌هایی که در یک لیتر آب آنها بیش از ده میلی گرم آهن به حالت محلول موجود باشد، از آنجایی که آب‌های آهنی زود تجزیه و آهن آنها ته‌نشین می‌شود، معمولاً در همان سرچشمه آنرا می‌آشامند.
آب گوگردی: این آبها دارای هیدروژن سولفوره آزاد و یا هیدروسولفور و یا هر دوی این‌ها می‌باشند (بوی هیدروژن سولفوره، شبیه بوی تخم مرغ گندیده است)
آب آهک‌دار: این آبها دارای نمک‌هایی هستند که قسمت اعظم آنها کربنات اسید کلسیم و کربنات اسید منیزیم و گچ و انیدرید کربنیک می‌باشد.
چشمه‌های آرسنیک‌دار: این چشمه‌ها دارای مقدار جزئی آرسنیک هستند که بعلت کمی مقدار اثر کشندگی ندارد.
آبهای یددار
 
آب‌میوه به انگلیسی: (Juice) مایعی است که بطور طبیعی از میوه و یا سبزیجات تهیه می‌شود. آب‌میوه از فشردن میوه و سبزیجات و یا خیساندن آن بدون استفاده از حرارت و یا حلال تهیه می‌شود. مثلا آب پرتقال از عصاره پرتقال تهیه می‌شود. آب‌میوه را می‌توان در منزل از میوه و سبزیجات تازه با کمک دستگاه‌های آب‌میوه گیری دستی و یا الکترونیکی تهیه نمود.
در آب‌میوه‌هایی که در بازار عرضه می‌شوند، معمولاً فیبر و یا تفاله میوه، از آب آن جداست. ولی گاهی آب پرتقال تازه بهمراه تفاله آن در بازار عرضه می‌شود. آب‌میوه گاهی بصورت غلیظ، گاهی بصورت منجمد تهیه می‌شود و گاهی نیز مصرف کننده باید کمی آب، به آب‌میوه بیفزاید تا غلظت طبیعی خود را بازیابد. پر مصرف‌ترین انواع آب‌میوه شامل، آب سیب، پرتقال، گریپ فروت، آناناس، گوجه فرنگی، انبه، هویج، انگور می‌باشند. امروزه مردم ترجیح می‌دهند آب تعداد متنوعی از میوه‌ها را با یکدیگر ترکیب نموده و مصرف نمایند. امروزه فروش آب‌میوه‌ای که فقط از یک میوه تهیه شود بسیار کمتر از آب‌میوه‌ای می‌باشد که از ترکیب چند میوه تهیه شده‌است.در تولید آب میوه برای افزایش قوام و نیز خواص تغذیه ای و بهبود احساس دهانی و طعم از استابیلایزرها استفاده می‌کنند
آب‌میوه غالباً برای حفظ سلامتی مصرف می‌شود. مثلا آب پرتقال حاوی ویتامین c می‌باشد و یا آب آلو در هضم غذا کمک می‌کند. مصرف آب‌میوه اخیرا در بسیاری از کشورها افرایش یافته‌است. زیرا آب‌میوه بعنوان منبع طبیعی در بهبود سلامتی محسوب می‌شود و همچنین در مقایسه با گذشته مردم به بالا بردن میزان سلامتی شان اهمیت بیشتری می‌دهند. مصرف زیاد آب‌میوه می‌تواند باعث بالا رفتن قند و ابتلا به دیابت شود. و همچنین باعث افزایش وزن نیز گردد.[
چای نام یک گیاه و نوشیدنی ساخته شده از این گیاه است. چای واژه‌ای است چینی که در چین و شمال هندوستان به کار می‌رود و تقریباً با همان تلفظ وارد زبان فارسی شده‌است.
نام این گیاه در گویش چینی جنوبی چای و در گویش چینی شمالی به صورت تِی تلفظ می‌شد و هردو تلفظی از یک واژه یگانه در چین قدیم هستند. مردم اروپای غربی نام این گیاه را از چینیان شمالی و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی آموختند.
نوشیدنی چای با دم کردن برگها، جوانه‌ها یا شاخه‌های فرآوری شده بوته چای گونه Camellia sinensis به مدت چند دقیقه درآب داغ درست می‌شود. فرآوری آن می‌تواند شامل اکسیداسیون، حرارت دهی، خشکسازی و افزودن گیاهان، گلها، چاشنیها و میوه‌های دیگر به آن باشد.
چای یک منبع طبیعی از کافئین، تئوفیلین، تیانین و آنتی اکسیدان‌ها است، اما تقریباً بدون چربی، کربوهیدرات‌ها، یا پروتئین. آن دارای طعمی مطلوب است که کمی تلخ و گس می‌باشد.
انواع چای براساس نوع فرآوری خود قابل تمایز هستند. برگهای بوته گیاه چای، اگر به سرعت پس از چیده شدن، خشک نشوند، پلاسیده و اکسیده می‌شوند. این فرایند مشابه با تبدیل جو به مالت است، که درآن نشاسته به انواع شکر تبدیل می‌شود؛ برگ‌های آن به سرعت تیره می‌شوند، و سبزینه آن تخریب شده و مواد جوهرمازو درآن آزاد می‌شود. گام بعدی در فرآوری، متوقف ساختن روند اکسیداسیون در مرحله‌ای ازپیش‌تعیین‌شده و از طریق از بین بردن آب برگ‌ها با حرارت دادن آنها می‌باشد.
اصطلاح «تخمیر» (احتمالاً به وسیله پرورش‌دهندگان انگور) برای تشریح این فرایند بکار برده شده، و حتی در مواردی که هیچ‌گونه تخمیر واقعی (یعنی این فرایند با مخمر انجام نگرفته و اتانول هم تولید نشود) صورت نگرفته باشد، استعمال شده‌است. اما بدون کنترل دقیق رطوبت و دما، قارچ‌ها بروی سطح چای رشد می‌کنند. قارچ‌ها سبب تخمیر واقعی در چای می‌شوند که سبب آلودگی چای با مواد سمی و سرطان‌زا گشته، که در نتیجه آن چای را باید دور ریخت.
 
شربت ایرانی از مخلوط کردن آب، شکر و طعم دهنده ساخته می‌شود. طعم‌دهنده‌ها طیف گوناگونی از میوه‌ها و آب میوه‌ها را تشکیل می‌دهند. علاوه بر میوه‌ها و آب میوه‌ها، گیاهان و گل‌ها را نیز با جوشاندن همراه با شیرین کننده به شربت تبدیل می‌کنند.گاهی نیز به شربت تخم گیاهان افزوده می‌شود (مانند شربت خاکشیر. و شربت تخم شربتی که در مراسم مذهبی سرو می‌شود.
برخی از این شربت‌ها خواص دارویی نیز دارند و در کتب طب قدیم ذکری از آن‌ها رفته‌است. مانند شربت بیدمشک، شربت بنفشه، شربت هفت بادام، شربت عرق نعناع، شربت کوکنار، شربت نیلوفر، شربت لیموی سفرجلی، شربت گل مکرر، شربت گل گاوزبان، شربت خشخاش.
امروزه در کارخانجات صنعتی، شربت‌ها از کنستانتره تازه میوه‌جات تهیه شده و پس از پاستوریزه شدن، در ظروف شیشه‌ای و پلاستیکی به فروش می‌رسند.
 
ماءالشعیر نوعی نوشیدنی گازدار غیرالکلی است که از عصارهٔ جوانهٔ جو به‌دست می‌آید. در لغت‌نامه دهخدا ماءالشعیر این‌گونه تعریف شده است: آب مقشر مطبوخ جو، داروئی که از مطبوخ جو حاصل کنند و به بیمار دهند، آبی که در آن جو ریزند و جوشانند.
در تمام دنیا از نوعی جو به نام جوی دو ردیفه برای آبجو سازی استفاده می‌شود. جو پس از ورود به کارخانه پاک و تمیز می‌شود. پس از جدا شدن کلیهٔ ناخالصی‌ها به مخازن شست‌وشو و ضدعفونی منتقل می‌شوند، سپس به سالن جوانه‌زنی هدایت شده و پس از پنج روز به کوره فرستاده می‌شوند.
دمای سالن بین ۱۷ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت آن بالای ۷۰ درصد است که این شرایط باعث می‌شود تا جو بین ۹ تا ۱۱ میلی‌متر جوانه زده و به مالت تبدیل شود. بعد از آن مالت به واحد پخت می‌رود و در مخزنی ریخته شده، برای ۳۰ دقیقه خیس خورده، آسیاب شده و در تانک پخت ریخته می‌شود.
مالت را همراه با آب به مدت ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه و در دمای ۷۶ درجه سانتی‌گراد می‌پزند. سپس تانک فیلتراسیون منتقل شده و تفاله از آن جدا می‌شود. مایع بدست آمده به تانک جوش منتقل شده و در آنجا عصارهٔ رازک و شکر به آن افزوده می‌شود. رازک ویژگی‌های خاصی به این نوشیدنی می‌دهد. با رسوب پروتئین باعث شفافیت آن می‌شود عطر خاصی به آن می‌بخشد همچنین ته مزه تلخ ماءالشعیر مربوط به رازک است و نیز با خاصیت آنتی‌بیوتیکی که به پایداری ماءالشعیر کمک می‌کند، موجبات ثبات این نوشیدنی را فراهم می‌نماید.
مایع بدست آمده به چیلر منتقل شده و در آنجا شوک حرارتی داده می‌شود تا از الکلی شدن جلوگیری شود. شربت بدست آمده به سردخانه رفته و حجم آن با آب دو برابر شده، سپس وارد دستگاه فیلتراسیون می‌شود تا مایع شفافی به نام ماءالشعیر بدست می‌آید. در سالن بسته‌بندی مایع بدست آمده در شیشه و یا قوطی ریخته شده و به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۷۲ درجه سانتی‌گراد پاستوریزه می‌شود.
دَم‌نوش نوعی نوشیدنی است که در آن جزیی از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوستِ میوه یا اجزای دیگر گیاهان دارویی که قابل حل در آب است، بصورت خشک یا تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. دم کردن یا گرفتن عصاره به وسیلهٔ آب متداول‌ترین و قدیمی‌ترین روش به کار بردن داروهای گیاهی است. روش تهیه به این صورت است که ابتدا روی گیاه که به طرز صحیحی خرد شده آب جوش می‌ریزند، سپس آن را به مدت ۵-۳ دقیقه در یک ظرف در بسته شیشه‌ای یا چینی می‌گذارند و گاهی آن را هم می‌زنند و سپس مایع را از کاغذ صافی یا الک با شبکهٔ ریز عبور می‌دهند.
در ایران در سال‌های اخیر دم‌نوش‌های گیاهی و میوه‌ای مورد استقبال و مصرف برخی خانوارها قرار گرفته است. این استقبال دلایل مختلفی دارد. برخی برای نفع درمانی از این دم‌نوش‌ها استفاده می‌کنند. تعدادی برای تنوع بخشیدن به نوشیدنی روزانه، آن را مصرف می‌کنند و بعضی هم به خاطر اینکه دم‌نوش را یک نوشیدنی شیک می‌دانند، برای پذیرایی از آن استفاده می‌کنند.
تاریخچه دم‌نوش را نمی‌توان از تاریخچهٔ گیاهان دارویی جدا کرد. اگرچه گیاهان دارویی منشاء طبیعی دارند و در مقایسه با داروهای شیمیایی عوارض کم‌تری ایجاد می‌کنند، اما مصرف بی‌رویه یا غیرعلمی برخی از این گیاهان می‌تواند موجب عوارض ناخواسته و حتی مسمومیت‌های شدید گردد؛ بنابراین مصرف دم‌نوش‌ها نیز همانند داروهای شیمیایی باید با آگاهی و پس از اطلاع از سازوکار عمل آن‌ها باشد. برای نمونه مصرف گل گاوزبان ایرانی به‌تنهایی در افرادی که فشار خون بالا دارند، می‌تواند به‌شدت مخاطره‌انگیز باشد. مادران باردار یا شیرده تنها پس از مشاوره با پزشک، مجاز به مصرف دم‌نوش‌ها هستند. در دم‌نوش‌های ترکیبی معمولاً چند گیاه جهت یک رسیدن یک منظور و هدف با هم ترکیب می‌شوند، برای مثال گروهی از دم‌نوش‌های ترکیبی انرژی‌زا هستند و بعضی دیگر کم کنندهٔ فشارخون و گروهی دیگر آرام‌بخش هستند که برخلاف انرژی‌زاها که ضربان قلب و انرژی را افزایش می‌دهند، به آرامش و تنش‌زدایی از بدن کمک می‌کنند.
قَهوه نوعی نوشیدنی رایج است که از دانه‌های بوداده و آسیابشدهٔ گیاه قهوه به دست می‌آید. گیاه قهوه بومی مناطق نیمه‌گرمسیری آفریقا و برخی از جزایر جنوب و جنوب شرق آسیا است، این گیاه از آفریقا به سایر نقاط جهان پراکنده شد و در حال حاضر در بیش از ۷۰ کشور کشت می‌شود که در درجهٔ اول مناطق استوایی آمریکا، جنوب شرقی آسیا، هند و آفریقاست، هنگام رسیدن میوه گیاه قهوه، دانه‌های قهوه را برداشت، پردازش و در نهایت خشک می‌کنند. دانه‌های قهوهٔ خشک شده به درجات مختلف بو داده می‌شوند، بسته به عطر و طعم مورد نظر، درجه‌بندی‌های مختلفی برای این محصول در نظر گرفته شده است، قهوه کمی اسیدی است و می‌تواند به علت داشتن کافئین بالا موجب تحریک انسان گردد.
به احتمال زیاد قهوه اولین بار در کشور اتیوپی تولید شد. البته برخی کشور یمن را منشأ تولید قهوه می‌دانند. این دانه اولین بار در قرن سیزدهم میلادی، در جهان عرب شهرت یافت.
قهوه در زمان صفویه جای خود را در میان نوشیدنی‌های روزانه ایرانی‌ها باز کرد و نمونه‌ای است از ورود ایران به شبکه اقتصادی جهانی آن دوران. تا قرن نوزدهم که چای به نوشیدنی غالب مردم تبدیل شد، همچنان این ماده سیاه و تلخ بسته به منطقه جغرافیایی و طبقه اجتماعی دوستداران خود را داشت. امروزه نوشیدن انواع قهوه از جمله قهوه فرانسه، اسپرسو، کاپوچینو و قهوه فوری و شیر قهوه طرفداران زیادی پیدا کرده. البته قهوه ترک به‌خاطر محبوبیت میان ایرانیان ارمنی از گذشته در میان مردم رایج بوده و به‌واسطه فال قهوه جایگاه خاص خود را داشته. قهوه از قرن نهم میلادی در ایران نوشیده می‌شد.
صوفی‌ها با کمک نوشیدن قهوه می‌توانستند خود را برای انجام مراسم مذهبی بیدار نگه دارند. در دوران صفوی بود که قهوه‌خانه‌ها به‌عنوان مکان‌هایی برای تجمع شاعران و هنرمندان در ایران رواج پیدا کرد. در سال ۱۶۶۴ کاشف الدین یک داروشناس صفوی، یک رساله در مورد ارزش‌ها و خصوصیات قهوه به شاه عباس دوم تقدیم کرد. تاریخ فرهنگ نوشیدن چای در ایران تنها از انتهای قرن پانزدهم شروع شد. از آنجایی که کشورهای تولید کنند قهوه مسافت زیادی تا ایران داشتند، حمل و نقل قهوه به ایران مشکلات بسیار داشت، ولی نزدیکی تولیدکننده‌های عمده چای نظیر چین به جاده اصلی تجارت آن زمان یعنی جاده ابریشم سبب شد که تجارت و حمل و نقل چای با سهولت بیشتری در ایران صورت بگیرد.
 
نوشابه به انگلیسی: Soft drink نوعی نوشیدنی شامل آب گازدار، مواد شیرین‌کننده و اسانس است. نوشابه در لغت به معنای هر چیز نوشیدنی می‌باشد.
نوشابه نیز مانند هر خوردنی دیگر اگر بیش از اندازه مصرف نشود (مانند هر دو هفته یک بار) مضر نیست. در صورت مصرف بیشتر به نسبت مقدار آن عوارضش محسوس تر می‌شود.
نوشابه برای دندان شیری بسیار خورنده است. بگونه‌ای که دندان کودک در یک ظرف نوشابه حل می‌شود. همچنین برای دندان‌های دائمی بدلیل کاهش مقاومت به خوردگی مضر است.
هر نوشابه حاوی کافئین، گاز کربن دی‌اکسید، اسید فسفریک و ۱۰ قاشق چای خوری شکر است. شیرینی زیاد شکر به خاطر وجود اسید فسفریک تا حدّ زیادی خنثی می‌شود.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که نوشیدنی های شیرین عامل مستقیم مرگ ناشی از دیابت، بیماری های قلبی و سرطان محسوب
 می شود. آمار نشان می دهد که مرگ ناشی از آن، به اندازه آنفلوآنزا وسعت دارد.
تیم تحقیقاتی مدرسه فریدمن در دانشگاه تافتس ماساچوست آمریکا اعلام کرد نوشابه های شیرین هر ساله جان ۱۸۴ هزار نفر را در جهان می گیرد. بعلاوه نوشابه های شیرین مهمترین عامل چاقی است و چاقی با بیماری های دیگر مرتبط است. پیش از این تحقیقات نشان داده بود که بیماری های مرتبط با چاقی عامل بیش از ۱۷ میلیون مرگ در سال است.
یک داروساز انگلیسی با مطالعه بر روی تاثیرات منفی یک بطری کوکاکولا پس از گذشت یک ساعت در بدن، هشدار داد که اگر قلب و بدن خود را دوست دارید از مصرف این نوشابه پرهیز کنید. در ۱۰ دقیقه نخست پس از مصرف این نوشابه گازدار، ۱۰ قاشق چایخوری شکر وارد بدن ما می شود که عملاً میزان آن ۱۰۰ درصد نیاز روزانه محسوب می شود، اما با توجه به وجود اسید فسفریک در ترکیبات آن ، بدن حالت تهوع پیدا نمی‌کند زیرا این نوع افزودنی طعم شکر را تغییر داده و فرد می تواند آنرا بنوشد. ۲۰ دقیقه پس از نوشیدن کوکاکولا میزان قند در خون به اوج خود می رسد که سپس منجر به ترشح انسولین در بدن می شود، در این لحظه کبد واکنش نشان داده و تمام قند موجود را به چربی تبدیل می کند. پس از گذشت ۴۰ دقیقه از نوشیدن کوکاکولا ، جذب کافئین موجود در آن نیز تکمیل شده و مردمک چشم ها گشاد و فشار خون بالا می رود و کبد نیز در واکنش قند را وارد سیستم گردش خون می کند، اکنون گیرنده های ادنوزین مغز بکار افتاده و با خواب آلودگی مبارزه می کند. پس از گذشت ۴۵ دقیقه از مصرف این نوشابه بدن تولید دوپامین را افزایش داده و مراکز لذت در مغز را فعال می کند دقیقاً همانگونه که هروئین در بدن عمل می کند. در حالی که پس از گذشت ۶۰ دقیقه از نوشیدن آن، اسید فسفریک با به هم متصل کردن کلسیم، منیزیم و روی در معده منجر به افزایش سوخت و ساز شده و قند بالا در خون نیز منجر به دفع کلسیم از طریق ادرار از بدن می شود.
نوشابه‌های انرژی‌زا نوشیدنی‌هایی حاوی مواد گوناگونی مانند کربوهیدراتها قندها)، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد محرکی مانند کافئین، تورین (یک اسید آمینه، پیش ساز پروتئین) و گلوکورونولاکتون (یک ماده طبیعی که در بدن از تجزیه قند ساده گلوکز ایجاد می‌شود) هستند. معمولاً مصرف‌کننده پس از مصرف اینگونه نوشابه‌ها انرژی زیادی می‌گیرند. یک قوطی نوشابهٔ انرژی‌زا معمولاً
 ۸۰ میلی گرم کافئین دارد که این برای مصرف‌کنندگان عادی بشدت خطرناک و مضر است. خطر سکته قلبی دارد. این نوشیدنی‌ها به منظور افزایش سطح انرژی مصرف‌کننده تهیه می‌گردند.
در بسیاری از کشورها مصرف اینگونه نوشابه‌ها ممنوع است یا با علائم هشدار دهنده به فروش می‌رسند. در عربستان سعودی هر نوع تبلیغ نوشیدنی‌های انرژی‌زا را غدغن و فروش آنها را در مراکز عمومی، دولتی، آموزشی، بهداشتی و ورزشی ممنوع است. همچنین فروش نوشابه‌های انرژی زای الکلی در آمریکا ممنوع است زیرا افزودن کافئین به نوشابه‌های الکلی خطرناک است و قضاوت فرد را دچار مشکل می‌کند.